مروری تحلیلی بر جنگ صفین (3)

ورود امام (ع) و معاویه به میدان نبرد و کشته شدن عمار

در روز نهم جنگ حضرت علی (ع) و معاویه نیز به میدان آمدند و نبردی سخت در گرفت در این روز بود که( عمار یاسر) صحابی بزرگ پیامبر (ص) شهید شد و به هنگام شهادت گفت : « به من اب دهید » ظرفی پر از شیر به دست او دادند نوشید و گفت : الله اکبر – الله اکبر این همان روزی است که پیامبر(ص) مرا از آن خبر داده بود[1] - این جمله ی عمار اشاره به حدیث مشهوری است از پیامبر (ص) که به او فرموده بود: « آخرین نوشیدنی تو شیر است و تو ا گروهی ستم پیشه خواهند کشت.

پایان جنگ

چون نبرد به اوج رسید و کشتگان از دو سو زیاد شده امام به معاویه پیام داد « که چرا خون مردم را می ریزی بیا من و تو بسیتیزیم ، هر که پیروز شد ، حکومت از آن او . عمرو عاص مشاور موذی معاویه به طنز گفت : پیشنهاد منصفانه ای است . معاویه گفت : «سوگند به خدا ، آنکه با علی بجنگد ، زمین را از خون خود گلگون خواهد کرد ...» آنگاه به عمرو عاص گفت: « آنچه از نیرنگ سراغ داری به کار بر که تا نیستی و نابودی فاصله ای نداریم ، و حکومت مصر که قرار است با تو باشد به یاد آور . عمرو عاص به لشکریانش گفت : هر که قرآنی با خود دارد بر سر نیزه کند . و چنین کردند ، گروهی از عقل به چشم ها در سپاه امام (ع) فریب خوردند و دست از جنگ کشیدند که ما با عده ای که پیرو قرآنند جنگ نمی کنیم ، سرانجام کار به حکمیت کشید و معاویه روی کار آمد – بدین شرح که : حضرت علی (ع) به اکراه و اجبار به حکمیت ابوموسی اشعری تن داد و از سوی معاویه هم عمرو عاص نیرنگباز موذی حکم شد .

عمرو عاص ابوموسی را فریب داد ، بدین گونه که : هم علی و هم معاویه را از حکومت عزل کنند و عبدالله بن عمر را برگزینند و با این تبانی برای اعلام رأی خود به میان مردم آمدند ، ابو موسی اعلام کرد که « من علی را از حکومت عزل می کنم» و عمرو عاص گفت « من در عین حال که نظر ابوموسی را در مورد علی (ع) تأیید می کنم ، صلاح را در این می بینم که معاویه بر مردم حاکم باشد» و بدین ترتیب بزرگترین لطمه به حکومت حضرت علی (ع) وارد آمد. 

نتیجه:

از این بحث و مسأله ی جنگ صفین اگر بخواهیم به صورت خلاصه و عمده نتیجه اش را بیان کنیم به برداشت این حقیر از تاریخ صفین نتایج زیر را می توان برداشت کرد.

1-                       اول اینکه به مطالعه ی حتی سطحی و زودگذر مقاله به اوج مظلومیت علی (ع) می توان پی برد.

2-                       اینکه مردم آن زمان ( مردم کوفه و عراق) گروه قابل توجه ، بلکه اکثرشان از بصیرت دینی – سیاسی بسیار پایین برخوردار بودند و در امر دین و سیاست طبق حدیث مشهور « المؤمن کیس – شخص با ایمان زیرک و هوشیار می باشد) نبودند – به همین خاطر «عدم بصیرت کافی»که در خیل یاران امام (ع) مشاهده می شد پیروزی ها به شکست تبدیل می شد – گروهی مانند خوارج از این میان به بیرون درز می کردند و ؛ باعث می شدند که ضربه های مهلکی به بدنه ی اسلام راستین وارد آید.و...

منابع و مآخذ :

1.                       انساب الاشراف – احمد بن یحیی البلا ذری – مصر – دار المعارف 1397 ق.

2.                       تاریخ خلفا – رسول جعفریان – نشر الهادی – چاپ دوم – سال 78.

3.                       تهذیب تاریخ دهشن – عبالقادر پدران جبروت دارالمسیره

4.                       زندگینامه ی چهارده معصوم – آیه الله سید محسن خرازی – انتشارات مسجد مقدس جمکران – چاپ سوم 1386.

5.                       سیر اعلام النبلاء – بیروت مؤسسه الرساله .

6.                       شرح نهج البلاغه – ابن ابی الحدید – مصر – دارالاحیاء الکتب العربیه 1387 ق.

7.                       الفتوح – ترجمه ی محمد بن احمد بن مستوفی هروی ، به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد ، تهران ، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی – 1372 – ش.

8.                       قرآن کریم

9.                       گزیده ی دانش نامه ی امیر المؤمنین – محمدی ری شهری – مؤسسه دارالحدیث – چاپ اول  1388.

10.                 مروج الذهب – مسعودی – بیروت – دارالاندلس – چاپ اول 1358 ق .

11.                 وقعه صفین – نصر بن مزاحم منقری – تحقیق عبدالسلام هارون-  قاهره 1382 ق .

[1] مروج الذهب ج2 – ص 381